Hoe zit dat nu eigenlijk met ECA?

Het complex project Extra Containercapaciteit Antwerpen moet op termijn voorzien in een extra containergetijdendok op linkeroever. De studie- en analyse-fase loopt al sinds 2016. Maar wat is er nu eigenlijk al beslist en komt het dok er wel?

Ten gevolge van de vernietiging van het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) in 2016 moest het reeds geleverde werk en voorbereiding voor het zogenaamde Saeftinghe-dok worden stopgezet. Dat Saeftinghedok was toen voorzien als een nieuw insteekdok (cfr het Deurganckdok) met rechtstreekse toegang via de rivier. De Vlaamse regering en het havenbedrijf Antwerpen besloten vervolgens een nieuw interactief proces op te starten. Het zogenaamde complex project Extra Containercapaciteit Antwerpen (ECA) moest tot een gedragen havenuitbreiding leiden in dialoog met vele stakeholders. Het was de start van een intensief traject met vele info-sessies, stapels studies over mogelijke alternatieven voor een container-getijdendok, town-hall meetings etc. Na vele alternatieven te hebben onderzocht stelde de Vlaamse regering op 30 januari 2020 finaal haar voorkeursalternatief voor. Op dat moment besliste de Vlaamse regering met andere woorden dat uit alle onderzochte alternatieven (een tiental) finaal het plan met een parallelle ontwikkeling langs het bestaande Deurganckdok en met maritieme toegang vanuit dat Deurganckdok hét scenario was dat verder in detail moest worden uitgezocht. Met die beslissing startte de uitwerkingsfase die finaal moet leiden tot een projectbesluit door de Vlaamse regering én daarna de uitwerkingsfase (of de eigenlijke bouw van het nieuwe dok). Ook in die uitwerkingsfase doken nog een paar hindernissen op. Een aantal partijen konden zich immers niet vinden in het voorkeursalternatief van de Vlaamse regering en trokken naar de rechter. In mei 2021 adviseerde de auditeur bij de Raad van State dat het voorkeursalternatief van de Vlaamse regering best vernietigd kon worden omdat er onvoldoende garanties waren dat het nieuwe dok geen extra hinder zou opleveren voor de omliggende natuur. De Vlaamse regering besliste daarop een bemiddelaar op pad te sturen om een overeenkomst te zoeken tussen diverse betrokken partijen. Deze bemiddeling resulteerde uiteindelijk in het Verbond Ommeland waarbij in maart 2022 dertien partijen waaronder Alfaport Voka een overeenkomst sloten. Dit verbond houdt in dat het extra containerdok kan ontwikkeld worden binnen bepaalde grenzen, dat Doel opnieuw een beperkte woonfunctie kan krijgen en dat natuur, landbouw en erfgoed in een geïntegreerde visie samen worden ontwikkeld. Alhoewel het finale voorstel niet het ideale scenario is, heeft de raad van bestuur van Alfaport Voka beslist dat ze dit compromis steunden en heeft Alfaport Voka mede dit Verbond Ommeland ondertekend. Op basis van dit compromis is het voorkeursalternatief verder verfijnd op vlak van inplanting, nautische toegankelijkheid, hinterlandverkeer, impact op natuur etc. Tussen Port of Antwerp-Bruges en de Vlaamse regering werden in 2023 financiële kaderovereenkomsten gesloten die de financiële inspanningen van de publieke sector bij de bouw van ECA vastleggen. Momenteel wordt de impact van PFAS en stikstof op het project ECA nog verder bestudeerd. Eens deze studies zijn afgerond moet een voorontwerp projectbesluit door de Vlaamse regering worden neergelegd. Dit moet vervolgens leiden tot een ontwerp projectbesluit dat in openbaar onderzoek gaat. Na dit openbaar onderzoek wordt dan een projectbesluit (i.e. de eigenlijke ‘bouwvergunning’) genomen door de Vlaamse regering in 2025 waarop vervolgens de bouwfase kan starten. Gezien de complexiteit en omvang van deze werken wordt de eerste fase van ECA momenteel ten vroegste verwacht in 2032. Het nemen van dit projectbesluit is met andere woorden een belangrijke beslissing die nog moet worden genomen door de Vlaamse regering die momenteel wordt samengesteld.